Trzeci poniedziałek stycznia, znany jako Blue Monday, często bywa nazywany „najbardziej depresyjnym dniem roku”. Choć sama koncepcja ma wątpliwe podstawy naukowe, jest okazją do refleksji nad tym, jak zima i trudne chwile wpływają na nasze samopoczucie. Co możemy zrobić, aby zadbać o siebie w te mniej sprzyjające dni?
Skąd wzięła się idea Blue Monday?
Termin został wprowadzony w 2005 roku przez psychologa Cliffa Arnalla. Na prośbę agencji marketingowej zaprezentował on „wzór” rzekomo obliczający najbardziej depresyjny dzień roku. Wzór ten opierał się na takich czynnikach jak:
- krótkie dni i brak światła słonecznego,
- pogorszenie sytuacji finansowej po świętach,
- presja związana z niedotrzymaniem noworocznych postanowień.
Jednak naukowe środowisko szybko wykazało, że koncepcja Blue Monday nie ma poparcia w badaniach, a wzór Arnalla to bardziej chwyt marketingowy niż analiza psychologiczna.
Mimo to idea Blue Monday zyskała popularność, prawdopodobnie dlatego, że rezonuje z naszymi emocjami w zimowych miesiącach, które rzeczywiście mogą być dla wielu trudniejsze.
Czy faktycznie jesteśmy bardziej przygnębieni zimą?
Badania wskazują, że krótsze dni i mniejsza ilość światła słonecznego mogą negatywnie wpływać na nasz nastrój. Zjawisko to, znane jako sezonowe zaburzenie afektywne (SAD), dotyka wiele osób w okresie jesienno-zimowym. Może objawiać się m.in. obniżonym nastrojem, zmęczeniem i trudnościami w koncentracji. Jednak u większości z nas, niskie samopoczucie w zimie ma bardziej umiarkowaną postać i wynika z ogólnego braku energii, niż z klinicznego problemu.
Żaden z dostępnych systemów klasyfikacji chorób i zaburzeń psychicznych nie wymienia depresji sezonowej jako odrębnej jednostki chorobowej. Traktowana jest raczej jako zespół specyficznych objawów, ma wprawdzie jasno dookreślone kryteria diagnostyczne, ale traktowana jest nie jako choroba, a jako szczególny (sezonowy) wzorzec występowania objawów depresyjnych, co więcej, przynależący nie tylko do depresji, ale generalnie do zaburzeń nastroju.
Jak wspierać siebie w trudnym czasie?
Jeśli odczuwasz spadek nastroju w zimowych miesiącach, pamiętaj, że masz wiele narzędzi, aby sobie pomóc.
- Daj sobie wsparcie i zrozumienie
Nikt z nas nie jest nieomylny. To normalne, że w pewnych okresach możemy odczuwać spadki energii. Spróbuj być dla siebie dobrym – jak dla przyjaciela – i traktować ten czas z cierpliwością. - Zaplanuj przyjemności
Proste czynności, które sprawiają radość, mogą zdziałać cuda. Pomyśl o małych rytuałach, takich jak oglądanie ulubionego filmu, upieczenie ciasteczek, czy spotkanie z przyjaciółmi. - Światło i ruch
Brak światła w zimie to istotny czynnik wpływający na nasz nastrój. Codzienny spacer w świetle dziennym może poprawić Twoje samopoczucie. Jeśli masz dostęp do lampy do fototerapii, jej regularne używanie może przynieść ulgę w zimowych dniach. - Zadbaj o ciało i umysł
Regularny sen, zdrowe odżywianie i umiarkowana aktywność fizyczna to fundamenty dobrego samopoczucia. Dla wielu pomocne są również praktyki mindfulness lub medytacja. - Sięgnij po pomoc, gdy jej potrzebujesz
Jeśli trudne emocje utrzymują się dłużej, a Ty odczuwasz brak radości z codziennych czynności, warto skonsultować się z terapeutą lub psychologiem. Zmiana perspektywy i wsparcie specjalisty mogą pomóc Ci wyjść z trudnych chwil.
Podsumowanie
Blue Monday może nie mieć naukowego uzasadnienia, ale przypomina nam, że warto zatroszczyć się o swoje zdrowie psychiczne w trudnym czasie. Ciesz się małymi rzeczami, dbaj o siebie i pamiętaj, że Twoje samopoczucie nie musi zależeć od daty w kalendarzu. Zimowy okres może być także okazją do zatrzymania się i znalezienia nowych sposobów na dostarczenie sobie energii oraz radości.
Bibliografia:
Golden, R. N., Gaynes, B. N., Ekstrom, R. D., et al. (2005). The efficacy of light therapy in the treatment of mood disorders: A review and meta-analysis. American Journal of Psychiatry, 162(4), 656-662
Melrose, S. (2015). Seasonal affective disorder: An overview of assessment and treatment approaches. Depression Research and Treatment, 2015, 178564.
Święcicki, Ł. (2007). Depresja zimowa-epidemiologia, etiopatogeneza, objawy i metody leczenia. In Forum Medycyny Rodzinnej (Vol. 1, No. 4, pp. 376-383).